Sau 5 năm (2015 – 2020) triển khai, Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF) đã nhận trên 1.000 ý tưởng đổi mới công nghệ do các doanh nghiệp đề xuất. Thông qua các nhiệm vụ tài trợ, đã huy động được 782 tỷ đồng từ doanh nghiệp cho các dự án đang thực hiện. Đổi mới, cải tiến và phát triển gần 50 công nghệ, giải pháp, dây chuyền và thiết bị được ứng dụng trực tiếp tại các doanh nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Thông tin được đưa ra tại Hội thảo “Thúc đẩy hoạt động đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp và Định hướng của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia giai đoạn 2021 – 2025” do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức sáng ngày 07/12/2021.

Tham dự Hội thảo có TS. Trần Văn Tùng- Thứ trưởng Bộ KH&CN, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ; GS.TS Hoàng Văn Phong- nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, nguyên Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ; Lãnh đạo Quỹ và thành viên Ban Quản lý Quỹ; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ; đại diện các bộ, ngành, sở KH&CN các địa phương; các doanh nghiệp được Quỹ hỗ trợ; các đối tác ngân hàng, tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp sẽ đồng hành với Quỹ trong giai đoạn 2021 – 2025 và các cơ quan báo chí.

Hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ

Báo cáo tại Hội thảo, ông Nguyễn Đình Bình – Giám đốc Quỹ NATIF cho biết, sau 5 năm (2015-2020) triển khai, Quỹ đã tập trung đẩy mạnh hoạt động tài trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, theo tinh thần phục vụ, lấy doanh nghiệp làm trung tâm và là chủ thể của hoạt động đổi mới công nghệ. Quỹ đã tiếp nhận trên 1.000 ý tưởng đổi mới công nghệ do các doanh nghiệp đề xuất. Các đối tượng được Quỹ xem xét, tài trợ là các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang hoạt động tại 35 tỉnh, thành phố, tập trung chủ yếu vào: Nông nghiệp (nông nghiệp công nghệ cao, tạo giống cây trồng, vật nuôi, sản xuất thức ăn cho vật nuôi và phân bón cho cây trồng, công nghệ chế biến,…); Công nghiệp (công nghiệp hỗ trợ, điện tử, tự động hóa, an toàn, an ninh mạng, công nghệ Internet vạn vật, phân tích và xử lý dữ liệu lớn, mã nguồn mở, thương mại điện tử, các sản phẩm chủ lực cho thị trường trong nước và xuất khẩu,..); Y – dược (sản xuất vắc-xin, dược liệu, điều trị bệnh,…). Thông qua các nhiệm vụ tài trợ, đã huy động được 782 tỷ đồng từ doanh nghiệp cho các dự án đang thực hiện. Với các các nhiệm vụ đang xem xét đề xuất, dự kiến huy động được 4.083 tỷ đồng từ doanh nghiệp có dự án đổi mới công nghệ tham gia. Doanh thu của các doanh nghiệp hàng năm sau khi đổi mới công nghệ tăng thêm 4.000 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 800 tỷ đồng, nộp ngân sách nhà nước (NSNN) 300 tỷ đồng/năm (lớn hơn NSNN tài trợ). Theo cả chu kỳ công nghệ (5 – 7 năm), doanh thu, lợi nhuận, thuế nộp ngân sách sẽ lớn gấp nhiều lần phần NSNN tài trợ. Đổi mới, cải tiến và phát triển gần 50 công nghệ, giải pháp, dây chuyền và thiết bị được ứng dụng trực tiếp tại các doanh nghiệp, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

GS.TS Hoàng Văn Phong – nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ phát biểu tại Hội thảo

Nhiều nhiệm vụ KH&CN do Quỹ xem xét, tài trợ đã đem lại hiệu quả kinh tế cao cho doanh nghiệp và xã hội. Có thể kể đến một số nhiệm vụ như Dự án “Hoàn thiện công nghệ chế biến các sản phẩm dừa tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long” do Công ty Chế biến dừa Lương Quới, tỉnh Bến Tre chủ trì. Công ty đã nghiên cứu ứng dụng công nghệ tách chiết ly tâm cao tốc để loại bỏ các axit béo không có lợi, công nghệ tiệt trùng không gia nhiệt để khử trùng nhưng không phá hủy các vitamin trong nước dừa. Đồng thời, áp dụng công nghệ đóng hộp phi kim loại đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường. Sản phẩm nước dừa đóng hộp được xuất khẩu tới 16 nước và nhận được đơn đặt hàng từ 30 nước trên thế giới. Bình quân mỗi năm doanh nghiệp tiêu thụ 75 triệu trái dừa, dự kiến sẽ mở rộng quy mô và tăng công suất lên gấp đôi để tiêu thụ 150 triệu trái dừa/năm. Hiện nay sản phẩm nước dừa giải khát đóng hộp đã đóng góp hơn 250 tỷ đồng vào doanh thu của doanh nghiệp với lợi nhuận trước thuế trên 85 tỷ đồng.

Hay dự án “Hoàn thiện công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi – nước có hàm lượng VOC thấp với công suất 15.000 tấn/năm” do Công ty Sơn Hải Phòng chủ trì. Công ty đã nghiên cứu hoàn thiện công nghệ sản xuất nhựa Alkyd thay thế sơn nhập ngoại và công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi bằng công nghệ sản xuất sơn Alkyd dung môi – nước, lượng chất có hại giảm từ 50% xuống còn 15-25%. Nhờ đổi mới công nghệ, hiện Công ty có thể sản xuất 15.000 tấn sơn Alkyd dung môi – nước đem lại doanh số khoảng 225 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế trên 45 tỷ đồng và là doanh nghiệp đầu tiên làm chủ công nghệ mới này.

Hoặc Đề tài “Nghiên cứu sản xuất tinh bò thuần Blanc-Bleu-Belge (BBB) đông lạnh dạng cọng rạ và thử nghiệm phương pháp phân tách tinh phân giới’’ do Công ty cổ phần Giống gia súc Hà Nội chủ trì. Kết quả của đề tài áp dụng vào thực tiễn Việt Nam chủ động được nguồn tinh bò BBB chất lượng tốt đáp ứng nhu cầu người chăn nuôi, chứng tỏ khả năng làm chủ các công nghệ hiện đại trong lĩnh vực sản xuất tinh bò giống ngay tại vùng đồng bằng Sông Hồng. Việc nhập nội giống bò chuyên thịt BBB và khai thác, sản xuất tinh trùng đông lạnh dạng cọng rạ của các cá thể đực giống này có chất lượng tương đương tinh bò BBB nhập ngoại đã tạo ra một bước đột phá trong việc nhân nhanh đàn bò thịt không những ở Hà Nội mà cả ở những tình thành khác của cả nước. Với số lượng tinh bò BBB sản xuất ra của đề tài 76.000 liều, đã giảm chi phí so với phải nhập khẩu tinh từ nước ngoài 23 tỷ đồng. Trong 2 năm thực hiện đề tài, công ty đã sản xuất được 76.000 liều tinh bò thịt BBB thuần dạng cọng rạ, dự kiến khi phối giống sẽ tạo ra trên 50.000 bê lai F1 BBB chất lượng cao. Giá trị sản lượng do đàn bò F1 BBB nuôi đến 18 tháng tuổi ước đạt trên 2.000 tỷ đồng, giá trị gia tăng do đàn bò F1 BBB sản xuất ra so với các giống bò thịt khác cùng thời điểm trên 750 tỷ đồng.

Ngoài ra, còn nhiều nhiệm vụ khác như: Dự án “Đổi mới công nghệ sản xuất vắc xin virus thú y đạt tiêu chuẩn GMP – WHO bằng công nghệ nuôi cấy tế bào (Micro carrier) và phôi trứng”; Dự án “Đổi mới công nghệ trồng và chế biến cây Xạ can thành sản phẩm điều trị, hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp mà hạn chế dùng đến thuốc kháng sinh”; Dự án “Đổi mới công nghệ sản xuất, lắp ráp thùng xe tải mui bạt phủ cỡ nhỏ và cỡ trung trên cơ sở module hóa kết cấu thùng xe”; Dự án “Nghiên cứu làm chủ dây chuyền công nghệ, thiết kế, chế tạo hợp bộ máy biến áp phòng nổ công suất đến 1250 kVA, sử dụng trong khai thác than hầm lò và các công trình ngầm”; Dự án “Xây dựng vùng nuôi tôm sinh thái tại ấp Cây giá, xã Định thành, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu”,… đã được Quỹ triển khai, nghiệm thu và đã được Hội đồng KH&CN đánh giá cao.

Giám đốc Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia Nguyễn Đình Bình phát biểu tại Hội thảo

Mở rộng quy mô, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ

Tại Hội thảo, các doanh nghiệp đã cùng chia sẻ những câu chuyện, kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình đổi mới công nghệ, những khó khăn trong quá trình triển khai và đề xuất các giải pháp, kiến nghị thời gian tới. Các doanh nghiệp kiến nghị và mong muốn giảm dần thủ tục và thời gian xét chọn; giao thẩm quyền nhiều hơn cho doanh nghiệp đối với các khoản chi đối ứng sử dụng nguồn kinh phí của doanh nghiệp; xây dựng, hoàn thiện chính sách thúc đẩy thị trường công nghệ, chính sách khuyến khích doanh nghiệp tích cực đổi mới công nghệ; tập trung vào công trình, đề tài trọng điểm và nâng mức đầu tư cao hơn; có chính sách khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu, phát triển công nghệ gắn với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận các công nghệ mới, tiên tiến, đồng thời được hỗ trợ chuyển giao để có thể đi tắt, đón đầu trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Ông Nguyễn Văn Thân – Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, trong công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước với tầm nhìn đến năm 2045 như Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã đề ra, KH&CN được xác định là một trong những động lực thúc đẩy quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam đã bắt đầu phát triển tương đối rõ nét. Việt Nam có khoảng hơn 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, tổng số vốn được công bố đầu tư đạt xấp xỉ 1 tỷ USD liên tiếp trong 2 năm, tăng gấp 3 lần so với năm 2017, đưa Việt Nam trở thành một quốc gia năng động thứ 3 Đông Nam Á với khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Sự phát triển của KHCN và đổi mới sáng tạo hiện nay có đóng góp rất lớn của các tổ chức trung gian, trong đó có các Quỹ hỗ trợ tài chính như Quỹ NATIF và thực tế đã có tác động quan trọng tới việc tăng năng suất, chất lượng và nguồn thu nhập của cả doanh nghiệp lẫn người lao động. Ông Nguyễn Văn Thân kiến nghị, để các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tiếp cận dễ dàng hơn đối với các chính sách của Quỹ, các thủ tục hành chính cần phải đơn giản hóa hơn nữa. Ngoài ra, việc phối hợp giữa Quỹ và Ngân hàng cũng phải thật nhuần nhuyễn và thống nhất.

Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam Nguyễn Văn Thân phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp cũng như các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nội dung này. Nhằm xây dựng Quỹ NATIF tiếp tục phát triển, hoạt động hiệu quả, đóng góp hiệu quả cho các hoạt động ứng dụng, chuyển giao công nghệ, đổi mới công nghệ của doanh nghiệp, ngày 29/01/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 04/2021/QĐ-TTg Ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia. Những kết quả hỗ trợ từ Quỹ thời gian qua cũng phần nào chứng minh tầm quan trọng và hiệu quả đầu tư. Theo Thứ trưởng, thời gian tới, hoạt động tiếp tục hỗ trợ đổi mới công nghệ tại doanh nghiệp là việc được Bộ KH&CN, Chính phủ hết sức quan tâm. Quỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, ứng phó với những khó khăn sau đại dịch Covid-19 và giải các bài toán thực tiễn đặt ra.

Thứ trưởng Trần Văn Tùng và Giám đốc Quỹ NATIF Nguyễn Đình Bình vinh danh một số doanh nghiệp tiên phong về đổi mới công nghệ

Tại Hội thảo, GS.TS Hoàng Văn Phong – nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ NATIF đã chia sẻ về vai trò, sứ mệnh của Quỹ và gợi mở những hoạt động Quỹ có thể triển khai, tạo nên sức mạnh để hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp. Theo đó, cần nắm bắt được nhu cầu của doanh nghiệp, thông tin về những công nghệ mới, hiện đại. Từ đó, hình thành cơ sở dữ liệu thật đầy đủ về công nghệ có thể giới thiệu cho doanh nghiệp, từ số lượng, sản phẩm, công nghệ, thuộc lĩnh vực gì, có bao nhiêu doanh nghiệp tham gia. Từ đó tuyển chọn, kêu gọi tham gia vào những công nghệ Quỹ có thể giới thiệu. Cần có cơ sở dữ liệu về xuất xứ công nghệ, trình độ và khả năng đưa công nghệ ấy thành công cụ, phương tiện cho những loại hình doanh nghiệp nào, giúp doanh nghiệp tăng năng suất, khả năng chiếm lĩnh thị trường, doanh số, lợi nhuận,… ra sao.

Ngoài việc xây dựng cơ sở dữ liệu, cũng cần phân tích, đánh giá các cơ hội, thông qua các số liệu của doanh nghiệp, số liệu công nghệ và bảo lãnh cho doanh nghiệp ấy bằng giá trị công nghệ họ có để vay tiền. Bên cạnh đó, sự kết hợp giữa các đơn vị quản lý, đơn vị sự nghiệp để nghiên cứu và truyền thông cho công nghệ sẽ là sự kết hợp hữu ích, đem lại hiệu quả cao, GS. Hoàng Văn Phong cho biết.

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển truyền thông KH&CN