Hà Nội – Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu “nhân đôi trí tuệ” thông qua “AI hóa”, Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (Natif) nổi lên như một trụ cột tài chính chiến lược, được giao nhiệm vụ quan trọng để thúc đẩy tham vọng này. Với cam kết dành ít nhất 30-40% ngân sách hỗ trợ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), Natif đang trở thành “bệ phóng” cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong cuộc đua làm chủ công nghệ AI.
Từ sứ mệnh đổi mới công nghệ đến mũi nhọn AI
Được thành lập theo Quyết định số 1342/QĐ-TTg ngày 05/8/2011 của Thủ tướng Chính phủ, Quỹ Natif là một định chế tài chính nhà nước ngoài ngân sách, trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ. Sứ mệnh cốt lõi của Quỹ là hỗ trợ các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp thực hiện nghiên cứu, chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ. Hoạt động không vì lợi nhuận, Natif cung cấp các công cụ tài chính đa dạng như hỗ trợ lãi suất vay và tài trợ vốn không hoàn lại.Nguồn vốn của Quỹ đến từ ngân sách nhà nước cấp hàng năm và các khoản đóng góp hợp pháp khác.
Trong suốt quá trình hoạt động, Natif đã chứng tỏ vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đổi mới công nghệ tại các doanh nghiệp. Quỹ đã tiếp nhận và xử lý hàng nghìn ý tưởng, đề xuất đổi mới công nghệ từ các doanh nghiệp trên cả nước, tập trung vào các lĩnh vực trọng điểm như nông nghiệp, công nghiệp, y dược. Có thể kể đến những dự án tiêu biểu như hỗ trợ Công ty Chế biến dừa Lương Quới (Bến Tre) ứng dụng thành công công nghệ chế biến mới, đưa sản phẩm xuất khẩu tới 16 nước, hay dự án ứng dụng công nghệ gen để chọn tạo tôm chân trắng bố mẹ sạch bệnh của Công ty Thủy sản Việt Nam (Khánh Hòa), giúp tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng mỗi năm.
Trọng tâm mới: Đòn bẩy cho hệ sinh thái AI Việt
Trước làn sóng phát triển mạnh mẽ của AI trên toàn cầu, Chính phủ Việt Nam đã xác định AI là công nghệ chủ chốt, là hạ tầng trí tuệ của quốc gia. Trong chiến lược này, Quỹ Natif được giao một nhiệm vụ mới mang tính bước ngoặt: trở thành đòn bẩy tài chính để hình thành và nuôi dưỡng hệ sinh thái AI nội địa.
Theo thông điệp từ Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, Chính phủ sẽ tăng cường chi tiêu cho AI, và Natif sẽ là công cụ triển khai chính sách này. Quỹ sẽ dành một phần đáng kể ngân sách, ít nhất từ 30-40%, để hỗ trợ các dự án ứng dụng AI. Một trong những cơ chế hỗ trợ đột phá là cấp “voucher” (phiếu mua hàng) cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ để sử dụng các giải pháp công nghệ AI do Việt Nam phát triển. Đây được xem là một “cú hích” quan trọng, không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ tiên tiến mà còn tạo ra thị trường đủ rộng cho các công ty công nghệ AI “Make in Vietnam”.
Việc tập trung nguồn lực của Natif vào AI được kỳ vọng sẽ giải quyết bài toán lớn về vốn và khả năng tiếp cận công nghệ của doanh nghiệp. Thay vì chỉ là những ứng dụng đơn lẻ, mục tiêu là thúc đẩy một quá trình “chuyển đổi AI” toàn diện, tái cấu trúc hoạt động của tổ chức và doanh nghiệp dựa trên nền tảng AI để tạo ra năng lực cạnh tranh mới.
Thách thức và kỳ vọng
Dù vai trò và nhiệm vụ mới của Natif rất rõ ràng, quá trình triển khai vẫn còn những thách thức. Thực tế cho thấy, việc hỗ trợ từ Quỹ đôi khi gặp vướng mắc do các quy định, cơ chế còn chồng chéo, khiến quá trình xét duyệt kéo dài. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp còn thiếu kinh nghiệm trong việc xây dựng và thuyết minh dự án sao cho phù hợp với các tiêu chí hỗ trợ từ ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, với việc tăng vốn điều lệ và liên tục hoàn thiện cơ chế hoạt động, cùng với quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc “AI hóa”, Quỹ Natif được kỳ vọng sẽ vượt qua các rào cản này.Bằng cách tập trung nguồn lực vào AI, Natif không chỉ thực hiện sứ mệnh hỗ trợ đổi mới công nghệ mà còn trực tiếp góp phần hiện thực hóa mục tiêu “nhân đôi trí tuệ Việt Nam”, tạo ra động lực tăng trưởng mới và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số.
